Dünya çapında, en özel mozaik müzelerinden bir tanesi!
ZEUGMA MÜZESİ…
Bir kült eser de; burada sergileniyor!
Burası dünyanın en görkemli mozaik müzelerinden biri!
‘Gaziantep’ ilimizin; ama asıl ‘Türkiye’mizin gurur kaynağı!
‘Zeugma Müzesi’ni gezerken; tarihin sayfalarında bambaşka kültürlere tanıklık edeceksiniz!
Ülkemizin olağanüstü geçmişine parmak basacaksınız!
Bu müzeyi defalarca ziyaret edenleri biliyorum! Kesinlikle haklılar! Zira her bir mozaik, sizi alıyor o anın yaşandığı ya da o eserin vücuda getirildiği zamana ışınlıyor!
İnsan bakmaya, izlemeye doyamıyor! İşte o nedenledir ki müze ziyareti, biraz fazla zaman alıyor…
Her bir minik karenin nasıl oraya konduğunu; ya da resterasyonda hangi aşamaların gerçekleştiğini düşünüyorsunuz?
Kimi zaman; 1 cm2’lik mozaikler ciddi bir çalışma neticesinde yerine tekrar yapıştırılıyor ve aslı gibi algılanması sağlanıyor. Gerçekten zor bir çalışma. Emeği geçen herkese minnettarız…
Bölge; zaman içinde, ‘Arkaik’, ‘Helen’, ‘Roma’, ‘Bizans’ ile beraber sayısız egemenliğin hüküm sürdüğü başka bir coğrafya; Güneydoğu Anadolu’da!
Bu da; dönemsel eserlere yansıyor elbette!
O denli değerli ki; yabancılar bizlerden daha çok tanıyor!
‘Oceanos ve Tethys’, ‘Akratos ve Euphrosine’ mozaikleri; ilkin buranın ön plana çıkan eserleri!
‘Akhilleus’…‘Europhe’nin kaçırılışı! Başka bir hikaye vardır… Soru işaretleri, araştırılmalı?
‘Kahvaltı Sofrasındakiler’…‘Antope’ ve ‘Satyros’…
Ve en önemlilerden; ‘Aphrodite’in Doğuşu… Bu gerçekten farklı?
‘Psykhe’, ‘Akratos’, Vee; ‘Demeter’… Tanrılara adananlar özeldir!
‘Dionysos’un Düğünü’, ‘Daidalos’ ve ‘Nike’…
Özellikle kıta Avrupa mitolojinde, bazen diğer kıtalara da sirayet etmiştir; tanrı ve tanrıçalar, hatta bazen yarı tanrı olarak kabul edilenler özeldir ve onlara atfen sayısız eser yapılmıştır! Mozaik sanatı, bunlardan biri sadece…
‘Danea’, ‘Europa’, ‘Akheloos’, ‘Euphrates’, ‘Metiokhos’, ‘Perseus ve Andromede’; ‘Parthenope’, ‘Silenos’, ‘Triton’, ‘Eros’… Bu liste uzar gider! Dedik ya; dünya çapında bir mozaik müzesi…
‘Zeugma Mozaik Müzesi’ koleksiyonunda; 3.000 m2. mozaiğin yanı sıra, 140 m2. fresk var!
Diğer yandan; 4 Roma çeşmesi, 20 sütun, 4 kireçtaşı heykel, tanrı ‘Mars’ın bronz heykeli, mezar stelleri, lahitler ile beraber, ‘Roma ve ‘Bizans’a ait mimari parçalar var!
‘Zeugma’nın en önemli mozaiklerinden biri de; hiç şüphesiz ‘Galateia’…
Efsaneye göre ‘Eurytios’ın kızı ‘Galateia’; ‘Lampros’ ile evliymiş. Hamile olduğunu öğrendiğinde, kocası bu duruma çok sevinmiş! Erkek çocuğu olmasını isteyen ‘Lampros’, doğan çocuk kız olursa, eşinin burayı terk etmesini istemiş!
‘Galateia’ bir kız çocuğu dünyaya getirmiş ama onu terk etmeye gönlü razı olmamış. Kahinlerin tavsiyesi ile çocuğa erkek kıyafetleri giydirip, adını, ‘Leukippos’ koymuş! Çocuk büyüdükçe serpilmiş ve güzel bir kız olmuş!
‘Galateia’; durum endişe verince; Yunan mitolojisinde bir anne ‘Titan’ olan ‘Leto’nun tapınağına gidip kızının cinsiyetini değiştirmesi için yalvarmış. ‘Leto’da; çocuğu erkeğe çevirmiş!
Müzede sergilenen her bir mozaiğin çok farklı hikayeleri var! Bunun gibi…
Elbette en bilineni, ‘Çingene Kızı’!
Zamanında ‘Mainad Villa’daki yemek odasının zemin mozaiği bu! Dağınık saçların ortadan ikiye ayrıldığı ve bir eşarp ile bağlandığı kadın yüzü!
Başının yanındaki asma yapraklarından dolayı ‘Dionysos’ şenliklerinde ortaya çıkan bir ‘Mainad’… Bu Tanrı’nın müritlerinden biri olduğu da düşünülüyor? Yüzünün bir kısmı eksik olsa da bakışları ve gözlerindeki ifade etkileyici!
1960’lı yıllarda ‘Zeugma Ören Yeri’ndeki kaçak kazılarda bulunup yurt dışına kaçırılan ve 1965’te ‘Bowling Green Devlet Üniversitesi’ tarafından, ‘Peter Marks’ adlı sanat tacirinden satın alınan ‘Çingene Kızı’na ait mozaik parçaları, uzun yıllar boyunca, aynı üniversitenin sanat merkezi’nde sergilenmiş!
Büyük boyutlu panoların aksine, diğerlerine göre oldukça küçük bir parça!
‘Çingene Kızı’ I.S. 2.Y.Y.’a tarihli…
‘Zeugma Müzesi’nde çok sayıda yabancı turist görmemiz; aslında O’na olan ilgiden… Dünyaca biliniyor!
Gaziantep’teki eski tütün fabrikasının bulunduğu yere inşa edilen, 9 Eylül 2011 tarihinde açılan ‘Zeugma Mozaik Müzesi’, ünlü bir marka. Açıldığı gün beş bin civarı kişi ziyaret etmiş!
Belki de en genci 2 bin yaşındaki mozaikler; tasarım başarısı, renk uyumu ve boyutsallık anlamında dönem mimarisinin, zengin bir aktarımı!
25.000 m2’si kapalı olmak üzere toplamda 30.000 m2 bir alana kurulu olan müze; üç yapıdan oluşan bir kompleks…
Ne yazık ki yerel halk sahip olduğu değerin farkında değil? Ülkenin diğer bölgelerinden genel ziyaretçi sayısı da, olması gerekenin altında!
‘Zeugma Müzesi’ oldukça büyük binada konuşlanmış! Rampalarla üst katlara çıkılabilir. Büyük eserler elbette zeminde! Bu arada müze ve civarında bir yenileme hareketi de var! Dikey düz platformlarda çok ciddi eserler sergileniyor. Bir bölümü elbette yenilenmiş.
Tarihin başlangıcı olarak kabul edilen bu bölgeye ilişkin çok değerli mozaikler gerçekten ziyareti hak ediyor.
Yapı, ‘Şehit Kamil’de, ‘Mithat paşa Mahallesi’nde, ‘Hacı Sani Konukoğlu Bulvarı’nda yer alıyor…
I.O. 64 yılında Roma hâkimiyetine geçen bu bölgeye, ‘köprübaşı’ anlamına gelen; ‘Zeugma’ denmiş…
Sayısız uygarlığın var olduğu bu coğrafya için doğru bir niteleme bence!
Burada; ‘Mezarlık üstü’ mevkiinde 2000 yılında kurtarma kazısında, Fırat Nehri tanrılarıyla birlikte gün ışığına çıkarılan bir eser var!
Sekizgen sığ bir havuzun taban mozaiğine işlenmiş. Fırat Nehri tanrısı ‘Euphrates’, bir döşeme üzerinde uzanmış biçimde tasvirli!
Dirseğinin altındaki testiden, Fırat nehri sularının aktığı ve toprağa bereket kattığı yansıtılmış! Çarpıcı…
Euphrates’in, ‘Aksurtas’ adında bir oğlu varmış. Bir mit hikayesi olsa gerek?
‘Euphrates’ annesinin yanında uyuyan ‘Aksurtas’ı, yabancı bir erkek zannederek öldürmüş. Bu büyük hatanın acısıyla, kendini ‘Medos’ ırmağına atmış!
Sonrasında, ‘Medos’ ırmağının adı ‘Euphrates’ olarak anılmış. İşte bir hikaye daha! Buradaki mozaiklerin hikayesi bitmez!
Müzeyi tamamen görmek, eserleri detaylı incelemek adına yarım gününüzü buraya verin derim ben!
Zira her bir eserde çok özel bir detay sizi dakikalarca orada tutmaya yetiyor.
Keşfetmek isteyenler, yeni bilgi peşinde koşanlar ve tabi tarih meraklıları bu fırsatı kaçırmamalı! Müzede yer alan mozaiklerin hepsi büyük ustalık eseri. 500 bin parçadan meydana getirilen mozaikleri gören herkes büyüleniyor. Figürlerin gerçekçilikleri ve canlılıkları hayranlık uyandırıyor…
‘Zeugma Müzesi’nin bir benzeri ülkemizde yok! Hatta bu coğrafyada yok. O nedenle gezi planınızı yeterli zamanla ayarlayın!
Yazın bölge elbette çok sıcak! Benim önerim sonbahar ve kış aylarında ziyaretten yana!
Buraya ulaşımda bir sıkıntı olmaz. Özel aracınız ile gelirseniz geniş bir otopark var. Yerel vasıtalar ile de ulaşılabilir!
‘Gaziantep’ serüveni yaşamak isteyenlerin mutlaka görmesi gereken bir müze…
Buraya İstanbul’dan düzenli uçak seferleri var! Ayrıca çeşitli tur programları ile de ‘Gaziantep’e gelebilirsiniz. Konaklamak konusunda büyük sıkıntı olmaz. Çok sayıda hotel var.
Elbette ‘Gaziantep’e gelenler salt ‘Zeugma’yı gezmeyecek! Bölge tarihine imza atan sayısız mekan sizleri bekliyor! Ama önce ‘Zeugma Müzesi’; mutlak gezilecek!
